Chapter : હજ્જ ઉમરહના જરૂરી મસાઈલ
(Page : 19 to 24)
એહરામ : એહરામનો અર્થ કોઈ વસ્તુ હરામ કરવી. હાજી જે વખતે હજ અથવા ઉમરહ અથવા બન્નેવની પાકી નિય્યત કરી લબ્બયક પઢે છે તો અમુક વસ્તુઓ એના માટે હરામ થઈ જાય છે. એટલા માટે એને એહરામ કહે છે. હવે તે ચાદરોને પણ એહરામ કહે છે, જે હાજી એહરામની હાલતમાં વાપરે છે.
ઈસ્તિલામ : હજરે અસ્વદને બોસો આપવો યા હાથથી સ્પર્શ કરવો અથવા હજરે અસ્વદ કે રૂકને યમાનીને ફકત હાથ લગાડવો.
ઈઝતેબાઅ : એહરામની ચાદરને જમણી બગલના નીચેથી કાઢી ડાબા ખભા ઉપર નાંખવી.
આફાકી : જે વ્યકિત મીકાતની હદથી બહાર રહેતો હોય.
ઈફરાદ : ફકત હજનો એહરામ બાંધી હજના અરકાન અદા કરવા. આ પ્રમાણે એહરામ બાંધનારને મુફરિદ કહેવામાં આવે છે.
બતને ઉરનહ : અરફાતની નજીક એક જગ્યા છે. જેમાં થોભવું દુરૂસ્ત નથી. કારણકે તે અરફાતની બહાર છે.
તમત્તુઅ : હજના દિવસોમાં પ્રથમ ઉમરહ કરવો, પછી તે જ વર્ષે હજનો એહરામ બાંધી હજ કરવી. આ પ્રમાણે એહરામ બાંધનારને મુતમત્તિઅ કહેવામાં આવે છે.
તલ્બિયહ : ‘લબ્બયક અલ્લાહુમ્મ લબ્બયક છેલ્લે સુધી પઢવું.
તન્ઈમ : એક જગ્યાનું નામ છે. મક્કા મુકર્રમહમાં રોકાણ દરમ્યાન ઉમરહ માટે જ્યાંથી એહરામ બાંધવામાં આવે છે ત્યાં એક મસ્જિદ છે. જેને મસ્જિદે આઈશહ (રદી.) કહે છે. હરમ શરીફની હદોમાં સૌથી નજીક આ હદ છે.
જમરાત : મિનામાં ત્રણ જગ્યાઓ છે. જેના ઉપર થાંભલાઓ બનેલા છે અને તેના ફરતે ગોળ કુંડાળા પણ સિમેન્ટથી ચણીને બનાવવામાં આવ્યા છે. ત્યાં કાંકરીઓ મારવામાં આવે છે. મસ્જિદે ખૈફની નજીક પૂર્વ દિશામાં જે જમરહ છે તેને જમરએ ઉલા, વચલાને જમરએ વુસ્તા અને છેલ્લાને જમરએ કુબરા (મોટો શયતાન) કહે છે. હવે જમરાત પર ઉપર–નીચે આવવા –જવાના અલગ અલગ રસ્તાઓ બનાવવામાં આવ્યા છે.
જન્નતુલ્મુઅલ્લા : મક્કા મુકર્રમાનું તે કબ્રસ્તાન છે, જેમાં હઝરત ખદીજા (રદી.) અને આપ ના સાહબઝાદા તથા સહાબાએ કિરામ આરામ ફરમાવે છે.
જન્નતુલ્બકીઅ : મદીના મુનવ્વરાનું તે કબ્રસ્તાન છે, જેમાં હઝારો સહાબાએ કિરામ, આપ ની પુનિત પત્નીઓ (હઝરત ખદીજા રદી. અને હઝરત મયમુના રદી. સિવાય) તથા ઘણા બુઝુર્ગો આરામ ફરમાવે છે.
જબલે રહમત : અરફાતમાં એક પહાડ છે.
જબલે કુઝફ : મુજદલીફામાં એક પહાડ છે.
હજરે અસ્વદ : જન્નતી પથ્થર જે બયતુલ્લાહની પૂર્વ–દક્ષિણી દિશામાં પાંચ–છ ફૂટની ઊંચાઈએ દીવાળમાં કબૂતરીના ઇંડાની જેમ નાના ટુકડા સ્વરૂપે જોડેલો છે અને ચો તરફ ચાંદીની ફ્રેમ લગાવેલી છે.
હતીમ : કાબા શરીફની ઉત્તરી દીવાળથી અલગ પાંચ ફૂટની ચાંદના આકારની દિવાળ છે. તવાફમાં એને પણ શામેલ કરવું વાજિબ છે. આ પણ કાબા શરીફનો ભાગ છે. કુરૈશે મક્કાએ આપ ને નુબૂવ્વત મળવાના થોડા વર્ષો પહેલાં કાબા શરીફની મરમ્મત કરી નવુ બાંધકામ કર્યુ તો હલાલ પૈસાની કમીના કારણે ઉત્તરી દિશામાં છ ફૂટ જગ્યા છોડી દીધી. આ છૂટેલો ભાગ હતીમ કહેવાય છે.
હરમ : મક્કા મુકર્રમાની ચારેવ દિશામાં થોડે દૂર સુધીની જમીન હરમ કહેવાય છે. તેની હદો ઉપર નિશાની લાગેલી છે. તેમાં શિકાર કરવું, ઘાસ, ઝાડ કાપવું વગેરે હરામ છે. જીદ્દહથી મક્કા મુકર્રમાના રસ્તે હરમ શરીફની હદ શરૂ થતાં રોડ ઉપર કુર્આન શરીફ મુકવાના રિહાલનો આકાર બનાવેલો છે. જેના નીચેથી બસો, ગાડીઓ પસાર થાય છે.
હિલ : હરમ શરીફની હદની બહાર મીકાત સુધીની જગ્યાને હિલ કહે છે. કારણકે એમાં તે કામો હલાલ છે, જે હરમમાં હરામ છે.
હલક : માથાના વાળ મુંડાવવાને કહે છે.
દમ : એહરામની હાલતમાં વાજિબ છૂટવાથી અને અમુક નાજાઈઝ કામો કરવાથી બકરી વગેરે ઝબહ કરવું વાજિબ થાય છે, તેને દમ કહે છે.
ઝુલ્હુલયફહ : મદીના મુનવ્વરાથી મક્કા મુકર્રમાના રસ્તા ઉપર (મદીનાથી છ માઈલ દૂર) છે. મદીનાવાળાઓ માટે મીકાત છે, જેને આજકાલ બિઅરે અલી કહે છે.
રૂકને યમાની : કાબા શરીફના દક્ષિણ–પશ્ચિમી ખુણાને કહે છે. જે યમનની તરફ છે.
રૂકને ઈરાકી : કાબા શરીફના પૂર્વિય–ઉત્તરી ખુણાને કહે છે. જે ઈરાકની તરફ છે.
રૂકને શામી : કાબા શરીફના પશ્ચિમી–ઉત્તરી ખુણાને કહે છે. જે સિરિયાની તરફ છે.
રમલ : તવાફના પહેલા ત્રણ ફેરામાં ખભા હલાવતાં રૂઆબ– ભેર થોડા જલ્દીથી ચાલવાને કહે છે.
રમી : જમરાતમાં કાંકરી મારવી.
સઈ : સફા–મરવાની વચમાં સાત ચક્કર લગાવવા.
શવ્ત : કાબા શરીફના એક ચક્કરને (હજરે અસ્વદથી હજરે અસ્વદ સુધી) તેમજ સફાથી મરવહ અને મરવહથી સફાના એક ચક્કરને શવ્ત કહે છે.
તવાફે કુદૂમ : મક્કા શરીફ પહોંચીને હાજી જે પ્રથમ તવાફ કરે છે, તેને તવાફે કુદૂમ અથવા તવાફે તહીય્યહ કહે છે. જે કારિન અને મુફરિદ આકાફી માટે સુન્નત છે.
તવાફે ઝિયારત : જેને તવાફે રૂકન પણ કહેવામાં આવે છે. આ તવાફ ફર્ઝ છે.
તવાફે વિદાઅ : મક્કા મુકર્રમાથી વાપસી વખતે જે તવાફ કરવામાં આવે છે, એ તવાફે સદ્ અથવા તવાફે વિદાઅ કહેવાય છે. જે વાજિબ છે.
કિરાન : હજ અને ઉમરહ બન્નેવનો એહરામ એક સાથે બાંધી પહેલાં ઉમરહ અને પછી હજ્જ પઢવી. આ પ્રમાણે એહરામ બાંધનારને કારિન કહે છે.
મીકાત : જે જગ્યાએથી મક્કા મુકર્રમહ જવાવાળાએ એહરામ બાંધવો વાજિબ છે.
મતાફ : તવાફ કરવાની જગ્યા જે કાબા શરીફની ચારેવ તરફ મસ્જિદે હરામમાં છે.
મકામે ઈબ્રાહીમ : જન્નતી પથ્થર જેના ઉપર ઉભા રહી હઝરતે ઈબ્રાહીમ (અલૈ.)એ કાબા શરીફ બનાવ્યુ હતું. હવે મતાફમાં કાબા શરીફના દરવાજાની સામે થોડે દૂર કાચના કવરમાં છે.
મસ્જિદે હરામ : કાબા શરીફની ચારેવ તરફ જે મસ્જિદ છે, તેને મસ્જિદે હરામ કહે છે.
મુલ્તઝમ : હઝરે અસ્વદ અને કાબા શરીફના દરવાજાની વચ્ચે તે દીવાળ જેને વળગી–લપટીને દુઆ માંગવી સુન્નત અને મકબૂલ છે.
મિના : મક્કા મુકર્રમાથી ત્રણ માઈલ દૂર પૂર્વ તરફ બે પહાડોની વચમાં એક મોટુ મેદાન છે, જ્યાં રમી અને કુર્બાની કરવામાં આવે છે. આ જગ્યા હરમમાં શામેલ છે. મિનામાં સૌથી મહત્વની જગ્યા મસ્જિદે ખયફ છે, જ્યાં આપ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વસલ્લમે નમાઝ પઢી હતી. મિનાનો અર્થ લોહી વહાવવું છે. હાજીઓ પોતાના જાનવરોની કુર્બાની આ જગ્યાએ કરે છે. જેથી મિના નામ પડયું.
મસ્જિદે નમીરહ : અરફાતના કિનારે એક મસ્જિદ છે.
મસ્આ : સફા–મરવાના વચમાં ચાલવાની જગ્યાને કહે છે.
મિઝાબે રહમત : હતીમના અંદર કાબા શરીફના ઉપરથી પાણી પડવાનું પરનાલુ. આ દુઆ કબૂલ થવાની ખાસ જગ્યા છે. માટે દુઆ માંગવી જોઈએ.
Log in or Register to save this content for later.